Cookievrij

Irene raasde over North Carolina en we hadden Guy Verhofstadt de hele avond op TV. Als kind werd zijn mond afgeplakt omdat hij teveel kletste, en je zag in de ogen van Jelle dat hij dat drastische middel maar al te graag zo nu en dan tot zijn beschikking had willen hebben. Eenmaal op gang, was Guy-spraakwaterval-Verhofstadt niet meer te stoppen.

Hij had een missie natuurlijk: Europa verkopen aan de Nederlandse kijker. De Nee bij het referendum zat hem nog hoog, hij moest en zou het geweldige van de nieuwe federale unie openbaren. Dus kregen wij ruim drie uur Europa talk. Wat eigenlijk wel meeviel, niet in de laatste plaatst dankzij zijn charmante voorkomen. Eigenlijk is hij afzichtelijk om te zien – met die Neus, met die jampottenglazen op die Neus, met die kleine oogjes achter die jampottenglazen – maar de aanbiddelijke konijnentandjes (“Ik wou geen beugel”) maken veel goed. En hij zuipt gewoon rode wijn: hij heft het glas en roept “Proost!”– tenminste geen asceet zoals zijn voorgangers, die wel een glaasje hadden kunnen gebruiken (in ieder geval some of them).

Van alle leuke dingen die op TV te zien zijn kiest hij als binnenkomer een ellenlange begrafenisstoet gevolgd door een scene waarin een hyperactieve Donald Sutherland een kitten vermorzelt met zijn blote voorhoofd. Het poesje moet het symbool zijn van de communisten, Donald voor de fascisten die, as we speak de kop opsteken in Europa (daarom dit filmpje). Donald zegt dan met gevoel voor drama: “The only thing to be feared is fear only”, al het onomstotelijke bewijs van het tegendeel bewijzend. Dat waarschuwen zou een rode draad in de uitzending worden. We kregen een preek van Mitterand voorgeschoteld, die het Europees Parlement aanmaant om elkaar te omarmen: “We hebben allemaal redenen om een ander land te haten […] . Laten we deze haat niet doorgeven, maar het vertrouwen in de verzoening”. Dat klinkt vooralsnog aannemelijk. Maar dan: “Mijn land is niet nationalistisch” – hij heeft duidelijk gevoel voor ironie. “Il faut vaincre ses préjugés”, en de klap op de vuurpijl: “Le nationalisme, c'est la guerre.” Guy pakt dat op: “Nationalisme is een uitvinding van ons Europeanen, uit de Napoleontijd”. Nou, dat lijkt me enigszins overdreven. Japan kon er destijds ook wat van, hoor, als ariërs uit het Oosten, en wat te zeggen over China, die zich duizenden jaren heer en meester waande in the other side of the earth. Niet voor niets schrijf je China met de karakters voor “rijk van het midden”. Land van het midden, jongens, het land waar alles om draait, het centrum des Welts. Maar goed, het is Europa talk tonight, dus vergeten we die vervelende verre landen wanneer het ons uitkomt. We halen ze straks wel bij als het nodig blijkt te zijn. Jelle, die zich kranig staande houdt in die verbale storm: “Is Europa niet medeverantwoordelijk voor de opkomst van het populisme?” Pats.

Uit beide speeches, die van Mitterand en die van Guy, maken we op dat nationalisme een heet hangijzer is geworden, het mag niet meer in Europa. Nationalisme is TABOE in Europa. Terwijl, als je de grondwet die we destijds voorgeschoteld kregen goed leest, je niet anders kan concluderen dat Europa als één supernationalistisch orgaan is bedoeld: geen strijd TUSSEN DE STATEN onderling, maar wel een keiharde muur eromheen. Als de kiezers destijds dit hadden begrepen, dan hadden ze zich waarschijnlijk twee keer achter de oren gekrabd voor ze de grondwet wegstemden. Grondwet die, vermomd als het verdrag van Lissabon, later toch door onze neus is geboord, zonder vlag en zonder het muziekje van Beethoven om de Nederlanders te behagen, leren we vanavond van Guy. WAT EEN CONCESSIE. We zijn diep dankbaar.

Kortom, dat gelul over nationalisme is pure retoriek. Het is net als de definities van altruïsme vs egoïsme. Als je doorgraaft is de grootste altruïst toch egoïstisch, omdat hij of zij altijd een bepaalde groep voor zal trekken. Het zit hem in de grootte van die groep. Is die gereduceerd tot één persoontje – hemzelf – dan is die een mega-egoïst. Is de groep gelijk aan de aardbol, dan hebben we te maken met een altruïst, zonder meer. Tot er hele lieve buitenaardse wezentjes te voorschijn komen die één bij één gemarteld en afgemaakt worden in naam van diezelfde wereld waar we toebehoren. Ja, wat ben je dan? Hoog tijd trouwens, voor een vijandige aanval from outer space. Niets beter dan dat om de klokken gelijk te zetten op onze verscheurde aardbol waar de zo gewenste broederliefde te lang op zich laat wachten. Dan weten we niet hoe snel we het wereldnationalisme hoog in het vaandel houden. Helaas, moeten we het nu doen met “enkele grote imperia (China, de VS etc...). Kleine natiestaten kunnen niets meer.” Waarbij ik elke keer “nazistaten” begreep. Ik heb sowieso altijd grote moeite de Belgen (en de Drentenaren, de Brabanders, de Veluwenaren) te volgen dus het kan heel goed zijn dat geen enkele van de quotes die ik opgeschreven klopt. Misschien zijn ze stuk voor stuk ontsproten aan mijn overactieve fantasie. U zijt gewaarschuwd.

Nog een fragment: Een marktkoopman uit Tunesië die zichzelf in brand stak omdat hij niet meer tegen de treiterijen van de corrupte ambtenaren kon, waaraan hij bakshish weigerde te betalen. Op zijn kist lag de vlag van Tunesië. “Niet de vlag van de Islam” (wat dat ook moge zijn), lichtte Guy toe. Wat het bewijs is dat de islamofascisten geenszins instigators van de Arabische lente zijn, dat de angst van Europa hiervoor ongegrond is . En ik al die tijd denken dat de Europeanen bang waren dat de Islamisten zouden profiteren van het machtsvacuüm dat steevast zal ontstaan. Ik ben volkomen gerustgesteld. Jelle: “U heeft Khadaffi ontmoet. Hoe voelde het om de hand te schudden van iemand van wie u wist dat hij een moordenaar was?” Een vraag die ik graag aan Uri Rosenthal zou willen stellen, nu blijkt dat hij blijmoedig zaken gaat doen met onze eigen “molenaar” Desi Bouterse (“Bouterse molenaar” schreeuwden zijn tegenstanders, omdat het woord moordenaar taboe was. Of was dat iemand anders? Dat kan heel goed. Overactieve fantasie weet u wel...)

Hij probeert het nog even: “In Amsterdam zijn er 187 nationaliteiten” Waarop Guy een boek uit zijn binnenzak haalt en begint een beschrijving voor te lezen – wat hij verdomd blijkt te kunnen – van een plaats in pakweg Bulgarije die ooit een ware paradijselijke smeltkroes blijkt te zijn geweest. Guy: “We moeten af van de idee van Europa als een verzameling van nationalistische eilandjes, anders zullen we een DEMOCRATISCH DEFICIT voelen.” Wat dat was, een democratisch deficit, is vast en zeker aan de orde geweest, maar ik kon dat in de 3 uur durende staccato woordenstroom niet ontwarren.

Jelle: “U loopt zo ver voor de troepen uit dat de mensen u niet meer zien.” (ondertiteling: “U praat te snel, u bent niet meer te volgen”). Hij kwam met iets leuks: de mythe van Europa, het meisje waar Zeus verliefd op was en voor wie hij zich (tijdelijk) in een stier veranderde. Jelle vroeg hoe het nou ook weer afliep met Europa. Guy wist het niet. Ik dacht subiet: slecht. In mijn geheugen was zij zelf in een koe veranderd en aan de hemel vastgeklonken. In werkelijkheid werd haar schoondochter op haar beurt verliefd op een stier (een echte), en zo werd Europa mooi oma van een afzichtelijk en bloederig monster, de Minotaurus. Laten we bidden dat dit geen voorteken is.

We kregen de massaslachting in Rwanda voor de kiezen, in de elegante vorm van een gestileerd stukje uit de film Hotel Rwanda – zoals Guy terecht opmerkte was de werkelijkheid duizenden malen erger. In Rwanda werden mensen geslacht op zulke gruwelijke wijze. Guy heeft het over bendes die een eerste keer langskwamen om de hand van elke dorpeling af te hakken, de volgende dag het been. Ik las destijds over zwangeren van wie de buik opengesneden werd en de vrucht door midden gekliefd, van moeders die hun baby in kokende olie moesten gooien, van tienjarigen die hun vader moesten doden. In het fragment zien we het Afrikaanse pendant van Srebrenica: een horde Tutsi's komt aanlopen aan de arm van Belgische christenen, journalisten e.a., maar worden geweigerd uit de bus die de buitenlanders moet evacueren. De Tutsi's, waaronder vele kinderen, worden door de eigenaar, een gematigde Hutu, naar Hotel Rwanda geleid met de woorden: “Go to the hotel, we will take care of you. Don't be afraid.” Hier gaat een akelig belletje rinkelen, niet waar. De VN heeft de blauwe helmen terug geroepen uit het gebied, in plaats van het onderdrukte volk aldaar te beschermen. De Fransen deden er een schepje bovenop: ze hielpen zelfs de Hutu's onder het mom van francofilie. Guy is daar bitter over. “De Europeanen met onze grote woorden over democratie en vrijheid... Als puntje bij paaltje komt bij de grote drama's van de 20ste eeuw deden we helemaal niets: de Cambodjaanse genocide, de Shoah...” (Hij stopt net voor hij de Armeense genocide noemt, gelukkig, want dat is taboe in Europa, vanwege de gevoeligheid bij de Turken). Hij heeft dan ook zijn excuses aangeboden voor Rwanda, wat volgens hem wel degelijk heeft geholpen voor de verwerking van het drama. Voor Srebrenica heeft Nederland zich nooit verontschuldigd, valt Jelle hem bij.

De bankcrisis werd erbij gehaald: we kregen een spoedcursus macro-economie. De huidige malaise begon in IJsland. Dat land had de grote fout gemaakt om drie banken te privatiseren. Die banken hebben zich vervolgens volgevreten op allerlei mogelijke manieren, ze leenden bijvoorbeeld 10 keer het BBP van IJsland, onder het goedkeurend oog van vadertje staat, die de bankieren uit eten nam om ermee te pronken, blij dat ze het zo goed deden. Dat gebrek aan controle is de basis van de crisis, zo leerden wij. Er vlogen neologismen als “het ponzischema”, “Basel I”, “Basel II” en “Basel III” voorbij, en we kregen er zelfs een heuse tip bij: “Een gedifferentieerde portefeuille van aandelen, obligaties en spaargelden is de basis van een gezond pensioenregeling”, legt Guy uit, de enige liberale politicus zonder beleggingspakket (Hij voelt zich “onrustig”bij aandelen). Voor het oplossen van alle mogelijke Europese problemen heeft Guy een panacee paraat: De Europese obligatiemarkt. Als die zou komen, dan zouden alles sores als sneeuw voor de zon smelten. Want, zo legt hij vurig uit: “Hoe groter de obligatiemarkt, hoe liquider en hoe lager de rente.” Hij wil naast de monetaire unie ook een echte financiële en fiscale unie creëren. Iets wat ik in mijn onnozelheid dacht al lang te hebben, maar dit ter zijde. Die obligatiemarkt zou ons evenwel verlossen van alle mogelijke kwaadaardigheid of zelfs nonchalance van de lidstaten: bij elke misstap zouden ze uit die Europese obligatiemarkt geknikkerd worden. “Dat zou een echte sanctie zijn”. Waaruit ik lees dat we die nu niet hebben. Een geruststellende gedachte.

Tussen al die ecopolitieke misère kregen we de verplichte leuke stukjes. Wat ik het vetste vond was die man die een ongeluk had gehad waardoor hij het met één arm moest doen. Hij had een trucje bedacht om zijn gazon door te blijven maaien – het ei van Columbus als u het mij vraagt – een paal in het midden van het veld met een lang touw aan de grasmaaier vast, die dan vervolgens rondjes gaat lopen draaien. Steeds kleinere rondjes, tot hij bij de paal komt. Dit had niets maar dan niets met Europa te maken, maar met de moeder van Guy, al kan dat ook heel goed een verzinsel zijn van me, vrees ik achteraf. Dan The making of een kunstwerk van An Weiwei: een vloer, niet van pindakaas maar van miljoenen kleien zonnebloempitten. “Dat is de kern van de mens: wie we ook zijn, wat we ook doen bepaalt de wereld. ELK VAN ONS IS ZO'N PITJE.” licht Guy met een filosofisch gevoel voor drama toe. Dan nog iets over een abstract kunstenaar (je kan bij zomergasten echt niet aankomen met iets figuratiefs), en iets muzikaals: Orfeo van Monteverdi “Opera uit het begin, in zijn pure vorm, omdat een avond als deze in pure schoonheid moet eindigen.” De zangers: “Orfeo et Euridice, de een gebeten door een slang, de ander geveld door rouw.” De avond is begonnen met een begrafenis en eindigt met de dood van twee geliefden. Jelle deed er een reclameboodschap of his own erachter aan en keek tenslotte met een triomfantelijke blik de camera in: hij had het Zomergastenseizoen glorieus doorstaan.


Mij mag u op taart trakteren - ik heb hard gewerkt. Liefst een Puits D'Amour van Pâtisserie Stoher uit de Rue Montorgueil in Parijs, te bestellen via Vrouwke van Stavast. Alvast bedankt.

Ook op Nurks en Kutbinnenlanders gepubliceerd.